Charles de Montesquieu

Charles de Montesquieu (1689-1775). Pensador francés, protagonista da Ilustración e famoso pola súa formulación da teoría da separación dos poderes.

Letras persas (1721)

Non ser amado é unha desgraza, mais é un insulto xa non ser amado.

Nº 3.

(O Imperio Otomano), cuxo corpo enfermo non se mantiña por unha dieta suave e regular, mais por un tratamento poderoso que continuamente o deixaba exhausto.

Nº 3.

(O Papa) fará que os reis crean que tres son só un, que o pan que come non é pan... e un cento doutras cousas da mesma especie.

Nº 24.

Pódovos asegurar que nengún reino ten tido máis guerras civís que o reino de Cristo.

Nº 29.

Pensades que Deus os castigará por practicar unha relixión que non lles revelou?

Nº 35.

Por un home habería que chorar no nacemento, non na morte.

Nº 40.

Aquí a xente disputa interminabelmente sobre a relixión, mais parece que están a competir ao mesmo tempo para ver quen pode ser o menos devoto.

Nº 46.

Ai! que baleira é a louvanza cando se reflicte á súa orixe!

Nº 50.

A vida foime dada como un favor, de xeito que a poido abandonar cando xa non o é.

Nº 76.

As guerras de relixión non as causa o feito de que hai máis dunha relixión, mais polo espírito de intolerancia... cuxa expnasión só so pode considerar como a eclipse total da razón humana.

Nº 85.

Só hai dous casos nos que a guerra é xusta: primeira, para resistir a agresión dun enemigo, e segunda, para axudar un aliado que foi atacado.

Nº 95.

Só hai unha cousa que pode formar un vínculo entre os omes e é a gratitude... non lle podemos dar a ninguén poder maior sobre nós do que temos nós.

Nº 104.

Teño lido descricións do Paraíso que farían que calquer persoa sensata deixase de querer ir aló.

Nº 125.

O espírito das Leis (1748)

As repúblicas rematan co luxo; as monarquías coa pobreza.

Les républiques finissent par le luxe; les monarchies, par la pauvreté.

VII, Cap. IV

A corrupción de cada goberno comeza case sempre pola dos príncipes.

La corruption de chaque gouvernement commence presque toujours par celle des principes.

VIII, Cap. I

A Sociedade é a unión dos homes e non os homes.

La Société est l'union des hommes, et non pas les hommes.

X, Cap. 3

A Liberdade é o dereito de facer todo o que as leis permitan.

XI, Cap. 3

Mais a experiencia continua móstranos que todo o home dotado de poder é capaz de abusar del e de levar súa autoridade até o límite.

XI, Cap. 4

Cando os poderes lexislativo e executivo se unen na mesma persoa, ou no mesmo corpo de maxistrados, non pode haber liberdade; porque poden apaercer suspicacias, a non ser que o monarca mesmo ou o senado diten leis tiránicas, de executalas de maneira tiránica.

XI, Cap. 6

A escravitude, así ben chamada, é o establecemento dun dereito que lle dá a un home tal poder sobre outro que o fai amo absoluto da súa vida e fortuna. O estado de escravitude é malo pola súa propia natureza. Non resulta útil para o amo nen para o escravo; non para o escravo porque non pode facer nada por un motivo ou virtude; non para o amo porque ao dispor de autoridade ilimitada sobre os seus escravo acostúmase á ausencia de todas as virtudes morais e tórnase polo tanto fero, precipitado, severo, colérico, voluptuoso e cruel. ... cando é da maior importancia que a natureza humana non se rebaixe ou disipe, non debería haber escrativude. Nas democracias, onde todos están por igual; e nas aristocracias, nas que as leis deberían procurar afervoadamente a maior igualdade como permita a natureza do goberno, a escravitude é contraria ao espírito da constitución; só contribúe a darlle un poder e un luxo aos cidadáns que non deberían ter.

XV, Cap. 1

Atrévome a dicir que a relixión dalles aos seus profesores o dereito de escravizar os que disinten para permitir que a súa propagación sexa máis doada.
Esta foi a noción que animou aos explotadores de América na súa iniquidade. Baixo a influencia desta idea atoparon o seu dereito a escravizar tantas nacións; porque eses ladróns, que eran completamente tanto ladróns como cristiáns, eran extremadamente devotos.
Luís XIII atopaba terribelmente incómoda unha lei pola que todos os negros das súas colonias serían os seus escravos; mais ao presentárselle con forza como o medio máis doado para a súa conversión, concedeu sen máis escrúpulo.

XV, Cap. 4

Os espíritos febles esaxeran demasiado o mal feito aos africanos.

Les esprits faibles amplifie trop le mal faits aux Africains.

XV, Cáp. 5. Esta cita aparece frecuentemente fóra de contexto para citar a Montesquiu como racista, cando resulta xusto ao contrario: trátase dunha hipótese que utilizarías se pretendese defender a escravitude. Enténdese xunto con outras afirmacións presentadas satiricamente:

- Se tivese que defender o noso dereito a escravizar os negros, estes serían os meus argumentos:
  - Os europeos, tendo extirpado os americanos, víronse obrigados a escravizar os africanos para poder cultivar tamañas extensións de terra.
  - O azúcar sería demasiado caro se as plantas que o producen fosen cultivadas por non escravos.
  - Estas criaturas son completamente negras e cun nariz tan chato que non poden producir mágoa.
  - É difícil acreditar que Deus, que é un Ser sabio, puxese unha alma, especialmente unha alma boa, en tal corpo negro e feo.
  - É tan natural ver a cor como criterio da natureza humana que os asiáticos, de onde saen os eunucos, sempre privan aos negros do seu parecido con nós por unha distinción máis oprobiosa.
  - A cor da pel pódese determinar pola do cabelo que, entre os exipcios, os mellores filósofos do mundo, era de tal importancia que mandaban matar a todos os ruivos que caían nas súas mans.
  - Os negros prefiren o colar de cristal ao de ouro que as nacións educadas tanto valoran. Pode haber maior proba da súa carencia de sentido común?
  - Resúltanos imposíbel supor que esas criaturas sexan homes porque, permitíndolles ser homes, seguiríase a sospeita de que nós mesmos non somos cristiáns.
  - Os espíritos febres esaxeran demasiado o mal feito aos africanos. Porque de ser así como día, os poderes europeos, que establecen tantas convencións innecesarias entre elas, fracasaron ao entrar nunha xeral, en beneficio da humanidade e a compaixón?

A Gran Bretaña é unha nación que pode ser chamada xustamente unha república, disfarzada baixo a forma dunha monarquía.

XIX, Cáp 68

Os homes, malandros individualmente, son en masa xentes moi honradas.

Les hommes, fripons en détail, sont en gros de très honnêtes gens.

XXV, Cáp 2

As leis inútiles debilitan as leis necesarias.

XXIX, Cáp 16